Шаснаццаткавая сістэма злічэння — гэта пазіцыйная сістэма злічэння з падставай 16. Шаснаццаткавая сістэма злічэння выкарыстоўваецца для спрошчанай запісу двайковых лікаў. Разгледзім прыклад. Хай маецца двайковае лік даўжынёй у адзін байт:
Разаб’ем гэты лік на дзве роўныя часткі (полубайты):
Кожнаму полубайту ставім ў адпаведнасць шаснаццатковы лік:
т.е. наша зыходнае двайковае лік роўна AF ў шаснаццатковай форме. Вось у чым прызначэнне шаснаццатковай сістэмы злічэння: колькасць у прыкладзе запісана ў двайковай сістэме злічэння з дапамогай 8 двайковых лічбаў, а ў шаснаццатковай — з дапамогай двух.
Шаснаццаткавая сістэма злічэння выкарыстоўваецца для спрошчанай запісу двайковых лікаў. Як мы атрымалі такі вынік?
Маецца 16-ць шаснаццатковы лічбаў:
ім адпавядаюць дзесятковыя лікі:
Разгледзім полубайт
перавядзем яго ў дзесятковую форму:
15-ці ў шаснаццатковым злічэння адпавядае F.
Зараз іншы полубайт:
перавядзем яго ў дзесятковую форму:
10-ці ў шаснаццатковым злічэння адпавядае A.
Такім чынам, двайковага ліку 10101111 адпавядае шаснаццатковае AF.
Яшчэ прыклад. Хай маецца двайковае лік:
Ці атрымаем яго шаснаццатковае паданне. Шаснаццатковай лічбе адпавядае адзін полубайт, а ў прыкладзе толькі два біта. Каб атрымаць полубайт дадамо злева два незначащих нуля:
Мы атрымалі чатыры біта, а гэта і ёсць полубайт. Перавядзем яго ў дзесятковую форму:
дзесятковай двойцы ў шаснаццатковым злічэння адпавядае 2.
Такім чынам, двайковага ліку 10 адпавядае шаснаццатковае 2.
Каб адрозніваць шаснаццаткавыя лікі ад іншых дадаюць літару H да запісу колькасці, напрыклад: